Akvaryumlar, evlerimize huzur getiren minik ekosistemler olsa da, yeni bir bilimsel araştırma bu hobinin arkasındaki gizli bir çevre sorununa dikkat çekiyor. Bilim insanları, ABD merkezli büyük çevrimiçi akvaryum satıcılarını incelediklerinde, mağazalarda satılan yüzlerce balık türünün neredeyse yüzde 90’ının vahşi doğadan toplandığını tespit etti. Daha endişe verici olanı, bu toplama faaliyetinin onlarca nüfus tehdidi altındaki türü doğrudan etkilemesi.
Princeton Üniversitesi’nde doktora tezi kapsamında bu çalışmayı yürüten araştırmanın başyazarı Bing Lin, projenin web verisi kazıma ve deniz koruma politikalarını bir araya getirerek, küresel ölçekte devasa ancak yeterince incelenmemiş bir ticaretin veriye dayalı analizini sunduğunu belirtiyor. Şu anda Sidney Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmalarına devam eden Lin ve ekibi, ABD merkezli dört büyük çevrimiçi akvaryum perakendecisinden topladıkları verileri analiz etti.
Analizler sonucunda, bu mağazalarda 13 farklı balık ailesine ait toplam 734 tür belirlendi. Bu türlerin 665’inin tamamen doğadan yakalandığı ortaya çıktı. Deniz çiftliklerinde (akuakültür) üretilen türlerin sayısı ise yalnızca 21 ile sınırlı kalıyordu.
Tehdit altındaki türler risk altında
Araştırma, vahşi toplamadan kaynaklanan asıl endişe verici tabloyu da gözler önüne serdi. İncelenen türlerden 45’inin popülasyonlarının azaldığı tespit edildi. Bunlardan 20’si ise tehdit altında (riskli) olarak sınıflandırılıyordu. Risk altındaki bu türlerin 38’i tamamen vahşi doğadan toplanarak akvaryumlara getiriliyordu.
Conservation Biology dergisinde yayımlanan bu sonuçlar, sorunun gerçek boyutlarını olduğundan küçük gösteriyor olabilir. Çünkü çalışma sadece esaret altında üretilebilme potansiyeli olan balık ailelerini kapsıyor. Lin, mercanlar veya kabuklular gibi popüler akvaryum canlılarının incelenmemesi ve sınırlı sayıda balık ailesiyle çalışılması nedeniyle, doğadan yakalanan balık oranının gerçekte çok daha yüksek olabileceğini vurguluyor.
Çözüm: Ucuz ve etik üretim
Araştırmacılar, akvaryum hobisinin doğru yöntemlerle yönetildiğinde bir sorun olmak zorunda olmadığını belirtiyor. Aslında, etik yollarla elde edilen süs balıkları, hem çevre hem de yerel topluluklar için fayda sağlayabilir.
Bing Lin, ticaretin gerçek boyutlarını anlamak için daha fazla veriye ihtiyaç olduğunu belirtiyor. Araştırma sırasında, perakendecilerin sattığı yaklaşık 100 türün, koruma veya balık veri tabanlarında listelenmemiş olması bile, ticaretin çok daha iyi bir şekilde takip edilmesi ve denetlenmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Lin, iyileştirmelerin yapılabilmesi için şeffaflığın artması gerektiğini vurguluyor.
